Akciğer kanseri, akciğerlerde başlayan bir kanser türüdür. Akciğerleriniz, nefes aldığınızda oksijen alan ve nefes verirken karbondioksit salan göğsünüzdeki iki süngerimsi organdır.
Akciğer kanseri, dünya çapında kanser ölümlerinin en önde gelen nedenidir.
Sigara içen insanlar en yüksek oranda akciğer kanseri riskine sahiptir, ancak akciğer kanseri hiç sigara içmemiş kişilerde de ortaya çıkabilir. Akciğer kanseri riski, içilen sigaraların süresi ve sayısı arttıkça artar. Sigara bırakılırsa, uzun yıllar sigara içtikten sonra bile akciğer kanseri gelişme riski önemli ölçüde azalabilir.
Akciğer kanseri tipik olarak erken evrelerinde belirti ve semptomlara neden olmaz. Akciğer kanserinin belirti ve semptomları hastalık ilerlediğinde ortaya çıkar.
Akciğer kanseri belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
Sizi endişelendiren kalıcı belirti veya semptomlarınız varsa doktorunuzdan randevu alın.
Sigara: Hem sigara içenlerde hem de pasif içiciliğe maruz kalan kişilerde akciğer kanserleri görülür. Ancak nadiren de olsa akciğer kanseri, hiç sigara içmemiş kişilerde ve hiç sigara dumanına uzun süre maruz kalmamış kişilerde de görülebilir.
Sigaranın akciğerleri kaplayan hücrelere zarar vererek akciğer kanserine neden olduğuna inanılır. Kansere neden olan maddelerle (kanserojen maddeler) dolu olan sigara dumanını soluduğunuzda, akciğer dokusunda değişiklikler başlar.
İlk başta vücudunuz bu hasarı onarabilir. Ancak her tekrarlanan maruziyette, akciğerlerinizi kaplayan normal hücreler giderek daha fazla hasar görür. Zamanla, hasar hücrelerin anormal davranmasına neden olur ve sonunda kanser gelişebilir.
Akciğer kanseri, hücrelerinin mikroskop altındaki görünümüne göre iki ana tipe ayrılır. Doktor, sahip olunan akciğer kanseri türüne göre tedavi kararları verir.
İki genel akciğer kanseri türü şunları içerir:
Küçük hücreli akciğer kanseri: Bu tip neredeyse yalnızca ağır sigara içenlerde görülür ve küçük hücreli olmayan akciğer kanserinden daha az yaygındır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri: Çeşitli akciğer kanseri türleri için bir şemsiye terimdir. Küçük hücreli olmayan akciğer kanserleri, skuamöz hücreli karsinom, adenokarsinom ve büyük hücreli karsinomu içerir.
Bir dizi faktör akciğer kanseri riskinizi artırabilir. Bazı risk faktörleri, örneğin sigarayı bırakarak kontrol altına alınabilir. Aile geçmişiniz gibi diğer faktörler de kontrol edilemez.
Sigara içmek: Akciğer kanseri riskiniz, her gün içtiğiniz sigara sayısı ve içtiğiniz yıl sayısı ile artar. Herhangi bir yaşta sigarayı bırakmak, akciğer kanseri gelişme riskinizi önemli ölçüde azaltabilir.
Pasif içicilik: Sigara içmeseniz bile, pasif içiciliğe maruz kalırsanız akciğer kanseri riskiniz artar.
Önceki radyasyon tedavisi: Başka bir kanser türü için göğsünüze radyasyon tedavisi gördüyseniz, akciğer kanseri gelişme riskiniz artabilir.
Radon gazına maruz kalma: Radon, uranyumun toprakta, kayada ve suda doğal olarak parçalanmasıyla üretilir ve sonunda soluduğunuz havanın bir parçası haline gelir. Güvenli olmayan radon seviyeleri, evler de dâhil olmak üzere herhangi bir binada birikebilir.
Asbest ve diğer kanserojenlere maruz kalma: Asbest, arsenik, krom ve nikel gibi kansere neden olduğu bilinen diğer maddelere işyerinde maruz kalmak, özellikle sigara içiyorsanız, akciğer kanseri gelişme riskinizi artırabilir.
Ailede akciğer kanseri öyküsü: Ebeveyni, kardeşi veya çocuğu akciğer kanseri olan kişilerde hastalık riski daha yüksektir.
Akciğer kanseri, aşağıdaki gibi komplikasyonlara neden olabilir:
Nefes darlığı: Akciğer kanseri olan kişiler, kanser ana hava yollarını tıkayacak kadar büyürse nefes darlığı yaşayabilir. Akciğer kanseri ayrıca akciğerlerin etrafında sıvı birikmesine neden olabilir, bu da nefes aldığınızda etkilenen akciğerin tamamen genişlemesini zorlaştırır.
Kan tükürme: Akciğer kanseri, hava yollarında kanamaya neden olabilir ve bu da kan öksürmesine (hemoptizi) neden olabilir. Bazen kanama şiddetli olabilir. Kanamayı kontrol altına almak için tedaviler mevcuttur.
Ağrı: Akciğer zarına veya vücudun kemik gibi başka bir bölgesine yayılan gelişmiş akciğer kanseri ağrıya neden olabilir. Ağrıyı kontrol altına almak için birçok tedavi mevcut olduğundan ağrı varsa bu tedavi edilebilir.
Göğüste sıvı (plevral efüzyon): Akciğer kanseri, göğüs boşluğunda (plevral boşluk) etkilenen akciğeri çevreleyen boşlukta sıvı birikmesine neden olabilir. Göğüste biriken sıvı nefes darlığına neden olabilir. Sıvıyı göğüs boşluğundan boşaltmak ve plevral efüzyonun tekrar oluşma riskini azaltmak için tedaviler mevcuttur.
Vücudun diğer bölgelerine yayılan kanser (metastaz): Akciğer kanseri sıklıkla beyin ve kemikler gibi vücudun diğer bölgelerine yayılır (metastaz yapar). Yayılan kanser, hangi organın etkilendiğine bağlı olarak ağrı, mide bulantısı, baş ağrısı veya diğer belirti ve semptomlara neden olabilir. Belirti ve semptomları azaltmak ve daha uzun yaşamaya yardımcı olmak için tedaviler mevcuttur.
Akciğer kanserini önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak aşağıdaki durumlarda riskinizi azaltabilirsiniz:
Sigara içmeyin! Hiç sigara içmediyseniz başlamayın. Akciğer kanseri için bu büyük risk faktöründen nasıl kaçınabileceklerini anlamaları için çocuklarınızla sigara içmeme hakkında konuşun. Akran baskısına nasıl tepki vereceklerini bilmeleri için çocuklarınızla erken yaşta sigara içmenin tehlikeleri hakkında konuşmaya başlayın.
Sigara içmeyi bırakın! Şimdi sigarayı bırak. Sigarayı bırakmak, yıllarca sigara içmiş olsanız bile akciğer kanseri riskinizi azaltır. Sigarayı bırakmanıza yardımcı olabilecek stratejiler ve sigarayı bırakma yardımcıları hakkında doktorunuzla konuşun. Seçenekler arasında nikotin yerine geçen ürünler, ilaçlar ve destek grupları bulunur.
Pasif içicilikten kaçının!
Sağlıklı insanları akciğer kanseri için test etmek: Akciğer kanseri riski yüksek olan kişiler, düşük doz BT taramaları kullanarak yıllık akciğer kanseri taramasını düşünebilir. Akciğer kanseri taraması genellikle uzun yıllardır yoğun sigara içen veya son 15 yılda sigarayı bırakan yaşlı yetişkinlere sunulmaktadır.
Akciğer kanseri şüphesi varsa, kanserli hücreleri aramak ve diğer koşulları ekarte etmek için bir dizi test istenebilir.
Görüntüleme testleri: Akciğerlerin röntgen görüntüsü anormal bir kitle veya nodül ortaya çıkarabilir. Bir Bilgisayarlı Tomografi taraması, akciğerlerde röntgende tespit edilemeyen küçük lezyonları ortaya çıkarabilir.
Balgam sitolojisi: Öksürük ve balgam varsa, mikroskop altında balgama bakmak bazen akciğer kanseri hücrelerinin varlığını ortaya çıkarabilir.
Doku örneği (biyopsi): Biyopsi adı verilen bir prosedürde anormal hücre örneği alınabilir.
Bronkoskopi: Boğazdan akciğerlere geçen ışıklı bir tüp kullanılarak akciğerlerin anormal bölgelerinin incelediği ve çeşitli şekillerde biyopsi alınabildiği teknik.
Mediastinoskopi: Boynun dibinde bir kesi yapıldığı ve göğüs kemiğinin arkasına cerrahi aletlerin yerleştirilerek lenf düğümlerinden doku örneklerinin alındığı bir teşhis yöntemidir.
Diğer bir seçenek de, şüpheli hücreleri toplamak için göğüs duvarından akciğer dokusuna bir iğneyi yönlendirmek için X-ışını veya BT görüntülerinin kullanıldığı iğne biyopsisidir.
Lenf düğümlerinden veya karaciğer gibi kanserin yayıldığı diğer bölgelerden biyopsi örneği alınabilir.
Bir laboratuvarda kanser hücrelerin dikkatli analizi, sahip olunan akciğer kanseri türünü ortaya çıkaracaktır. Bu testlerin sonuçları, doktorunuza, hastalık gidişatını belirlemeye yardımcı olabilecek ve tedaviye rehberlik edebilecek hücrelerinizin spesifik özelliklerini söyleyebilir.
Akciğer kanseri teşhis edildikten sonra doktor kanserin kapsamını (evresini) belirlemek için çalışacaktır. Kanserin evresi hangi tedavinin en uygun olduğuna karar vermeye yardımcı olur.
Evreleme testleri, kanserin akciğerlerden uzak bölgelere yayılıp yayılmadığını gösterir. Bu testler CT, MRI, pozitron emisyon tomografisi (PET) ve kemik taramalarını içerir. Her test her insan için uygun değildir, bu nedenle hangi prosedürlerin daha uygun olduğu konusunda doktorunuzla konuşun.
Akciğer kanserinin evreleri, 0’dan IV’e kadar değişen Romen rakamlarıyla belirtilir ve en düşük evreler akciğerle sınırlı kanseri gösterir. Evre IV’te kanser ilerlemiş olarak kabul edilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır.
Hasta ve doktor, hastanın genel durumu da göz önüne alınarak, kanserin türü, evresi ve tercihler gibi bir dizi faktöre dayalı olarak bir kanser tedavi planı seçer. Günümüzde en etkili tedavi metodu cerrahi olarak kanser dokusunun vücuttan uzaklaştırılmasıdır.
Ameliyat
Ameliyat, uygun olan ve erken dönem akciğer kanserli hastalar için en faydalı tedavi yöntemidir. Kanserli dokunun vücuttan uzaklaştırılması amaçlanır.
Ameliyat sırasında cerrah akciğer kanserli bölgeyi sağlıklı doku sınırlarıyla ile beraber çıkarmaya çalışır. Akciğer kanserini çıkarmak için prosedürler şunları içerir:
Kama rezeksiyonu: Sağlıklı doku sınırı ile birlikte tümörü içeren küçük bir akciğer bölümünü çıkarmak
Segmental rezeksiyon: Akciğerin bir lobunu değil ama daha küçük bir anatomik parçasını çıkarmak
Lobektomi: Bir akciğerin loblarından birini çıkarmak
Pnömonektomi: Bir akciğerin tamamını çıkarmak
Ameliyat esnasında, cerrah kanseri kontrol etmek için göğüsteki lenf düğümlerini de çıkarabilir.
Kanser akciğerlerle sınırlıysa cerrahi birinci seçenek olmalıdır. Daha büyük ve yayılmış bir akciğer kanseri varsa, kanseri küçültmek için ameliyattan önce kemoterapi veya radyasyon (ışın) tedavisi önerilebilir. Ameliyattan sonra kanser hücrelerinin geride kalması veya kanserin tekrarlama riski varsa, ameliyattan sonra kemoterapi veya radyasyon tedavisi önerilebilir.
Radyasyon tedavisi
Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için X-ışınları ve protonlar gibi kaynaklardan gelen yüksek güçlü enerji ışınlarını kullanır. Bölgesel olarak ilerlemiş akciğer kanseri olan kişiler için radyasyon tedavisi ameliyattan önce veya ameliyattan sonra kullanılabilir. Genellikle kemoterapi tedavileri ile birleştirilir. Ameliyat bir seçenek değilse, kombine kemoterapi ve radyasyon tedavisi birincil tedavi olabilir.
İlerlemiş akciğer kanserleri ve vücudun diğer bölgelerine yayılmış olanlar için radyasyon tedavisi ağrı gibi semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılmasıdır. Bir veya daha fazla kemoterapi ilacı, damar yoluyla veya ağızdan alınabilir. İlaçların bir kombinasyonu genellikle haftalar veya aylar boyunca bir dizi tedavide verilir ve iyileşme için aralar verilir.
Kemoterapi genellikle ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Tek başına veya radyasyon tedavisi ile birlikte kullanılabilir. Kemoterapi, kanserleri küçültmek ve daha kolay çıkarılmasını sağlamak için ameliyattan önce de kullanılabilir.
İlerlemiş akciğer kanseri olan kişilerde ağrı ve diğer semptomları hafifletmek için kemoterapi kullanılabilir.
Akciğer kanseri tedavisinden sonra hastanın takibi de çok önemlidir. Düzenli kontroller sağlık durumundaki değişiklikleri ortaya çıkarır. Böylece eğer kanser tekrarlar ya da yeni kanser oluşursa bu mümkün olduğunca çabuk tedavi edilebilir. Bu kontroller muayene, göğüs filmi ve çeşitli laboratuvar testlerini içerir.
Hastalığın evresine, hastanın bağışıklık sitemi ve genel durumuna göre değişmektedir. Bazı hastalar tam olarak tedavi olup mevcut ömürlerini yaşayabilir. Ama gecikmiş, ileri aşamadaki hastalar maalesef daha kısa süre yaşarlar. Konu ile ilgili doktorunuzla özel konuşmanızı öneririm.
Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı
Araştırma Hastanesi
Kalp Merkezi 3. Kat